Od niedawna obowiązują nowe przepisy dotyczące urlopów dla rodziców, które wprowadziły istotne zmiany w sposobie składania wniosków oraz wydłużyły dostępne wymiary urlopów. Przeanalizujmy dokładnie, jakie zmiany zostały wprowadzone:
Zmiana sposobu składania wniosków
W miejsce tradycyjnych wniosków w formie pisemnej teraz wnioski mogą być składane zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej. Dotyczy to wniosków o rezygnację z części urlopu macierzyńskiego przez pracownicę (na podstawie art. 180 par. 4 i 6 Kodeksu pracy) oraz wniosków o udzielenie części urlopu macierzyńskiego pracownikowi-ojcu lub innemu członkowi najbliższej rodziny (zgodnie z art. 180 par. 4 pkt 1, par. 5, par. 6 pkt 1 i par. 7, par. 10 pkt 1 oraz par. 11-13 i 15 Kodeksu pracy). Wnioski o urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlop rodzicielski, łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą, urlop ojcowski, urlop wychowawczy, wycofanie wniosku o ten urlop oraz obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego również będą składane w nowej formie.
Urlop ojcowski
Ojciec dziecka wychowujący je będzie miał prawo do urlopu ojcowskiego o wymiarze do dwóch tygodni. Nowo wprowadzone przepisy określają, że urlop ojcowski nie będzie trwał dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia (wcześniej było to do ukończenia 24 miesiąca życia) lub do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.
Urlop rodzicielski
Wprowadzono kilka istotnych zmian dotyczących urlopu rodzicielskiego:
- Uchylono art. 179(1) Kodeksu pracy, który dotychczas stanowił podstawę składania tzw. długiego wniosku o urlop rodzicielski w ciągu 21 dni po porodzie.
- Ograniczenie możliwości wykorzystywania urlopu rodzicielskiego tylko do przypadków, w których wcześniej wykorzystany został urlop macierzyński, zostało zniesione.
- Urlop rodzicielski ojca dziecka nie jest już uzależniony od tego, czy w chwili porodu matka dziecka pozostawała w zatrudnieniu lub ubezpieczeniu chorobowym.
- Wprowadzono nieprzenaszalną na drugiego rodzica 9-tygodniową część urlopu, co efektywnie wydłuża czas trwania urlopu rodzicielskiego.
- Zmieniono maksymalny wymiar urlopu w przypadku łączenia go z pracą, co daje większą elastyczność dla rodziców.
- Ustalono wyższe wymiary urlopu rodzicielskiego dla rodziców dziecka posiadających zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (65 i 67 tygodni).
- Wprowadzono znaczące zmiany w zakresie składania wniosków o urlop i jego części, aby ułatwić rodzicom korzystanie z tych świadczeń.
- Ochrona przed zwolnieniem – Pracownikom przysługuje ochrona przed zwolnieniem w okresie ciąży, urlopu macierzyńskiego oraz od momentu złożenia wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu rodzicielskiego. Pracodawca nie może w tym czasie podejmować działań w kierunku wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia umowy o pracę, chyba że istnieją uzasadnione przyczyny rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika i zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy. Istnieją jednak określone terminy, przed którymi te zakazy wchodzą w życie w zależności od rodzaju urlopu.
Elastyczna organizacja pracy
Wprowadzono możliwość elastycznego organizowania pracy, obejmującego m.in. pracę zdalną, przerwany system czasu pracy, pracę w weekendy, skrócony tydzień pracy, ruchome rozkłady czasu pracy, indywidualne rozkłady czasu pracy oraz obniżenie wymiaru czasu pracy. Pracownik wychowujący dziecko do ukończenia 8. roku życia ma prawo do składania wniosków o elastyczną organizację pracy. Wnioski powinny być składane w formie papierowej lub elektronicznej, nie krócej niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem elastycznej organizacji pracy. Pracodawca rozpatruje wniosek, uwzględniając potrzeby pracownika, termin oraz przyczynę korzystania z elastycznej organizacji pracy, jak również możliwości i potrzeby pracodawcy. Pracodawca jest zobowiązany poinformować pracownika o decyzji dotyczącej wniosku w terminie 7 dni od otrzymania wniosku.
Wprowadzone zmiany w urlopach dla rodziców mają na celu zapewnienie większej elastyczności i dostosowania do indywidualnych potrzeb pracowników, a także zwiększenia ochrony praw pracowników w okresie rodzicielstwa. Nowe przepisy umożliwiają wygodniejsze składanie wniosków, wydłużają urlopy i wprowadzają dodatkowe korzyści dla ojców. Dzięki tym zmianom, rodzice mają większe możliwości dostosowania się do swoich obowiązków rodzicielskich, a jednocześnie zachowanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.
Pracodawcy z kolei mają obowiązek uwzględniania wniosków pracowników i organizowania pracy w sposób, który umożliwia rodzicom skorzystanie z przysługujących im urlopów. Istotne jest również, że wprowadzono ochronę przed zwolnieniem w okresie ciąży i urlopów rodzicielskich, co daje pracownikom większe poczucie bezpieczeństwa.
Nowe przepisy dotyczące urlopów dla rodziców, elastycznej organizacji pracy i ochrony przed zwolnieniem mają na celu stworzenie bardziej przyjaznego i wspierającego środowiska pracy dla rodziców. Pracownicy mogą teraz lepiej pogodzić swoje obowiązki rodzicielskie z pracą zawodową, co przekłada się na lepszą równowagę życia prywatnego i zawodowego.
