Często zdarza się, że pracownicy czy kadra zarządzająca w firmach uczestniczy w kursach, szkoleniach czy też studiach w celu podniesienia swoich kwalifikacji. Tego rodzaju dokształcanie najczęściej finansuje pracodawca – służy ono bowiem poszerzeniu wiedzy pracowników, która przełoży się później na ich pracę, a co za tym idzie – zysk pracodawcy. Pracodawcy często zastanawiają się, czy tego rodzaju pokrywanie kosztów pracownikom powoduje, że powstaje u nich przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym, zwłaszcza jeśli chodzi o członków zarządu czy innych organów zarządzających w spółkach. Okazuje się, że nie jest to taka prosta sprawa.
Sprawa spółki przed organem
Z wnioskiem o interpretację przepisów podatkowych zwróciła się do organu spółka, która zawarła z członkiem zarządu umowę, w ramach której pokryła mu koszty uczestnictwa w programie menedżerskim dla branży, w której działa spółka (tzw. studia MBA). Studia obejmują cztery semestry. Koszt łączny studiów to 31 tys. złotych, które są płatne w czterech ratach na podstawie otrzymanych faktur od organizatora studiów. Zdaniem spółki, tego typu finansowanie studiów służy głównie jej celom – podkreślała, że uzyskanie indywidualnej korzyści przez członka zarządu w związku z udziałem w takich zajęciach jest jedynie skutkiem ubocznym, dlatego też sfinansowanie przez spółkę studiów nie będzie u niego stanowić przychodu z nieodpłatnych świadczeń, podlegającego opodatkowaniu PIT. Jednocześnie spółka ma prawo do zaliczenia takiego wydatku do kosztów uzyskania przychodów. Jeśli jednak przychód powinien powstać, to – zdaniem wnioskodawcy – powstanie on dopiero z końcem każdego semestru, za który dokonano zapłaty.
Organ jednak żąda podatku
Ku zdziwieniu spółki organ uznał, że w przypadku sfinansowania studiów dla członka zarządu przez spółkę powstaje u niego przychód z nieodpłatnych świadczeń. Jednocześnie nie zgodził się z określeniem momentu powstania ewentualnego przychodu – zdaniem organu przychód powstanie w miesiącu otrzymania prawa do rozpoczęcia studiowania w danym semestrze, a nie z datą zakończenia każdego semestru.
Sprawa trafiła do WSA, który tylko częściowo przyznał rację spółce. Zdaniem sądu, osiągane przez członka zarządu przysporzenie z tytułu studiów finansowanych przez spółkę wychodzi poza zwykłe relacje między tymi podmiotami. Wiedza i kwalifikacje, które zostaną uzyskane, będą służyć studentowi również po ustaniu współpracy z wnioskodawczynią, dlatego zdaniem sądu, uzyskanie kwalifikacji w ramach studiów MBA przez członka zarządu leży przede wszystkim w jego interesie, a nie w interesie spółki, w której sprawuje funkcję. Jednocześnie umowa o zarządzanie między podmiotami nie zawierała zapisów zobowiązujących menedżera do podnoszenia kwalifikacji.
Sąd uznał natomiast, że spółka prawidłowo określiła moment powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń u członka zarządu – powstanie on w momencie poniesienia wydatków przez spółkę, czyli w momencie zakończenia każdego z semestrów studiów.
Zakończenie sprawy przed NSA
Wnioskodawczyni złożyła skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, jednak skarga została oddalona. NSA zgodził się z poprzednikami w zakresie tego, że kształcenie członka zarządu na koszt spółki jest przychodem tego pierwszego. Przy czym sąd nie kwestionował faktu, że spółka odniesie korzyść z podniesienia kwalifikacji i kształcenia członka organu zarządzającego. Jednak przede wszystkim takie kształcenie przyniesie indywidualną korzyść samemu menedżerowi, który będzie mógł wpisać takie studia do CV i na każdym etapie swojego zawodowego życia korzystać z uzyskanej wiedzy i kompetencji.
Jednocześnie Naczelny Sąd Administracyjny zgodził się z WSA (tym samym odrzucając stanowisko organu podatkowego) co do momentu powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń u członka zarządu – przychód ten powstanie na zakończenie każdego semestru studiów.
Podsumowanie
Podsumowując, pracodawcy opłacając studia czy szkolenia pracownikom, a zwłaszcza osobom spełniającym funkcje zarządcze, powinni mieć na uwadze omówioną sytuację wraz z prawomocnym wyrokiem NSA. Wyraźnie on bowiem wskazuje, że w przypadku finansowania takim osobom jak członkowie zarządu szkoleń bądź dodatkowych studiów – nawet jeśli ich odbycie leży w danym momencie w interesie pracodawcy – wcale nie musi automatycznie wykluczać istnienia przychodu po stronie studenta.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 stycznia 2025 r., sygn. akt II FSK 510/22
