Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy m.in. osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody, w rozumieniu art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za poprzedni rok podatkowy, wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości.
Tak więc, podmioty prowadzące w 2023 r. podatkową księgę przychodów i rozchodów, jeśli ich przychody, ale przychody w rozumieniu art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wyniosły w walucie polskiej co najmniej 2 mln euro, będą zobowiązane do prowadzenia w 2024 r. ksiąg rachunkowych.
Zakres przychodów określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych różni się od zakresu przychodów określonych w ustawie o rachunkowości. Ustalając konieczność prowadzenia ksiąg rachunkowych w 2024 r. przez podmioty, które w 2023 r. prowadzą podatkową księgę przychodów i rozchodów, do przychodów należy zaliczyć przychody ustalone w oparciu o ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych tj. kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Przychody z działalności gospodarczej obejmą również m.in. przychody z odpłatnego zbycia składników majątku będących środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem gdy przychody te są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których, dokonuje się odpisów amortyzacyjnych, różnice kursowe, otrzymane kary umowne, odsetki od środków pieniężnych na rachunkach rozliczeniowych.
Zgodnie z ustawą o rachunkowości, limit wyrażony w euro przelicza na walutę polską po średnim kursie euro ogłoszonym przez NBP na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok obrotowy. Średni kurs euro ogłoszony przez NBP na 2 października 2023 r. (1 października przypadł w niedzielę) wyniósł 4,6091 zł/euro (tabela nr 190/A/NBP/2023), stąd limit do ustalenia obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych w 2024 r. wyniósł 9 218 200 zł.
Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów, przechodząc na księgi rachunkowe będą zobowiązani do:
- ustalenia dochodu (straty) osiągniętego w roku podatkowym 2023 r. w oparciu o załącznik nr 1 i przepisy rozporządzenia ministra finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów,
- sporządzenia wykazu składników aktywów i pasywów (inwentarza), potwierdzonego ich inwentaryzacją, pozycje inwentarza sporządzonego przez jednostki, które nie prowadziły uprzednio ksiąg rachunkowych, powinny stanowić odpowiedniki lub rozwinięcia poszczególnych pozycji bilansu otwarcia, należy zinwentaryzować m.in. wartości niematerialne i prawne, środki trwałe, zapasy towarów, materiałów, wyrobów gotowych, gotówkę w kasie, środki pieniężne na rachunkach bankowych, należności, zobowiązania, oraz ustalić wartość kapitału podmiotu,
- wyceny składników aktywów i pasywów w inwentarzu według zasad określonych w rozdziale 4 ustawy o rachunkowości,
- otwarcia ksiąg rachunkowych (w terminie do 15 stycznia 2024 r.).
Podstawa prawna:
- art. 14, art. 24a ust. 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2647 ze zm.)
- par. 2 ust. 1 rozporządzenia ministra finansów z 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. z 2019 r., poz. 2544)
- art. 3 ust. 3, art. 12 ust. 1 pkt 2, art. 19, art. 28 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 120 ze zm.)
