Na podstawie ustawy z 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym, która została ogłoszona w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej 26 lipca, zostały wprowadzone pewnie zmiany do ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Jedną z kluczowych zmian dla przedsiębiorców jest wydłużenie okresu korzystania z tzw. „małego ZUS plus” o kolejne 12 miesięcy. Jest to rozwiązanie dobrowolne i jednorazowe, skierowane do przedsiębiorców, którzy przynajmniej w jednym miesiącu 2023 r. korzystali z małego ZUS plus. Co ważne, choć większość przepisów ustawy wchodzi w życie od 1 stycznia 2024 roku, to przepisy dotyczące możliwości korzystania z małego ZUS plus zaczęły obowiązywać 1 sierpnia 2023 r.
Komu przysługuje mały ZUS plus?
Zgodnie z nowo dodanym artykułem 112a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczony, który ustalał podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na zasadach określonych w art. 18c, zachowuje prawo do ustalania podstawy wymiaru składek na dotychczasowych zasadach przez okres dodatkowych 12 miesięcy kalendarzowych. Ze wspomnianego art. 18c wynika natomiast, że warunkiem ustalania podstawy wymiaru składek w sposób preferencyjny jest osiąganie rocznego przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w kwocie maksymalnie 120 tys. zł. Tak ustalania podstawa wymiaru składek nie może przekroczyć 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.
Dodatkowe 12 miesięcy
Dotychczas obowiązujące przepisy pozwalały przedsiębiorcom korzystać z tego rozwiązania maksymalnie przez 36 miesięcy (tj. 3 lat) w ciągu kolejnych 60 miesięcy (5 lat) prowadzenia działalności. Nowelizacja wydłuża okres korzystania z małego ZUS plus o kolejnych 12 miesięcy. Co istotne, w przypadku gdy ubezpieczony osiągnął limit 36 miesięcy w 2023 roku, i przed dniem 1 sierpnia 2023 r. ustalał podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w sposób inny niż określony dla tej preferencji, z dniem 1 sierpnia uzyskał prawo do ustalenia podstawy wymiaru składek na zasadach właściwych dla małego ZUS plus przez okres dodatkowych 12 miesięcy kalendarzowych. By móc skorzystać z tego prawa, tj. by przez kolejnych 12 miesięcy kalendarzowych podlegać pod składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w obniżonej wysokości, ubezpieczony ma obowiązek zawiadomić Zakład Ubezpieczeń Społecznych o zmianie danych dotyczących tytułu ubezpieczenia. Dokonuje się tego poprzez złożenie zgłoszenia wyrejestrowania i ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych do 31 grudnia 2023 roku.
Podstawa wymiaru składek
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych ustala się od miesiąca wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, nie wcześniej jednak niż od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zgłoszenie zostało złożone w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Co to oznacza w praktyce? Otóż przedsiębiorca, który zakończył korzystanie z małego ZUS plus w 2023 roku z uwagi na zakończenie 36-miesięcznego okresu, przez który był uprawniony do korzystania z tej preferencji, ale nadal spełnia warunki ustawowe, może do 31 grudnia 2023 roku złożyć do ZUS zgłoszenie w zakresie dalszego korzystania z obniżonej podstawy ustalenia składek społecznych. Od kolejnego miesiąca po miesiącu zgłoszenia będzie mógł korzystać z małego ZUS plus przez okres 12 miesięcy kalendarzowych.
Niższe składki to niższe świadczenia
Podczas prac nad projektem ustawy Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców stwierdził, że ograniczenie korzystania z preferencji mały ZUS plus do 36 miesięcy w ciągu 60 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej nie ma racjonalnego uzasadnienia – po tym okresie wiele firm stanie przed dylematem czy działalność zawiesić, zamknąć czy kontynuować jej prowadzenie mimo wysokich obciążeń publicznoprawnych. Jednocześnie Rzecznik MŚP wyraził nadzieję, że omawiana preferencja w zakresie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne wejdzie na stałe do systemu ubezpieczeń, co pozwoli na rozwijanie małych firm, które mają ograniczone roczne przychody do kwoty 120 tys. zł.
Nie można jednak przy tej okazji zapomnieć o ważnej kwestii – otóż niższe składki na ubezpieczenia społeczne mają wpływ na wysokość wypłacanych świadczeń, które przysługują z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego, w razie konieczności skorzystania z nich przez przedsiębiorcę. Wysokość tych świadczeń jest bowiem obliczana od podstawy wymiaru składek. Dlatego też każda decyzja powinna być poprzedzona dokładną analizą, ponieważ warto wspomnieć, że korzystanie z małego ZUS plus jest dobrowolne dla przedsiębiorców. W pewnych sytuacjach (choć może są to skrajne sytuacje) może się okazać, że ten wybór jest po prostu mniej opłacalny.
Podstawa prawna:
art. 40 pkt 14 ustawy z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. z 2023 r., poz. 1429)
art. 18c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1230 ze zm.)