Rolnicy oraz domownicy rolników ubezpieczeni w KRUS, którzy jednocześnie prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą, corocznie do końca maja muszą dokumentować w Kasie, że podatek dochodowy z działalności za poprzedni rok nie przekroczył kwoty granicznej. W tym roku termin na wykonanie tego obowiązku mija 2 czerwca.
Rolnik lub domownik, który podlegając ubezpieczeniu w pełnym zakresie w KRUS nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata, rozpocznie prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracę przy prowadzeniu takiej działalności, nadal podlega ubezpieczeniu w KRUS w okresie prowadzenia tej działalności / współpracy, jeżeli spełnia jednocześnie następujące warunki:
złoży w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności,
jednocześnie nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub w dziale specjalnym,
nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym,
nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza ustalonego limitu.
Zaświadczenie lub oświadczenie
Zaświadczenie lub oświadczenie, że nie została przekroczona kwota graniczna podatku dochodowego, rolnik lub domownik składa w KRUS w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności lub współpracy, a następnie corocznie – w terminie do 31 maja każdego roku podatkowego. W związku z tym, że w 2025 r. ostatni dzień maja przypada w sobotę, termin na złożenie dokumentu mija 2 czerwca. Z kolei limit obowiązujący za 2024 r. wynosi 4358 zł.
Ważne! Oświadczenia / zaświadczenia nie składa osoba, która w poprzednim roku kalendarzowym nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej (np. zawiesiła ją) oraz nie współpracowała przy jej prowadzeniu.
Aby wywiązać się z tego obowiązku, rolnik lub domownik może przedłożyć zaświadczenie z urzędu skarbowego o zapłaconym podatku z działalności gospodarczej. W pełni wystarczy jednak, jeśli złoży w tej sprawie oświadczenie.
Wyłączenie z ubezpieczenia rolników
Jeśli rolnik lub domownik spóźni się ze złożeniem oświadczenia lub przekroczy kwotę graniczną, a nadal będzie prowadzić pozarolniczą działalność gospodarczą (lub współpracować przy prowadzeniu takiej działalności), KRUS wyłączy go z ubezpieczenia rolników z 31 maja. Od 1 czerwca obowiązkowe stanie się dla niego ubezpieczenie w ZUS z tytułu działalności.
Taki skutek nie wystąpi, jeżeli rolnik / domownik zaprzestał prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w sposób trwały lub okresowy przed upływem terminu na złożenie zaświadczenia albo oświadczenia o podatku.
Termin udokumentowania podatku może zostać przywrócony na wniosek zainteresowanego rolnika lub domownika, jeżeli udowodni on, że niezachowanie terminu nastąpiło wskutek zdarzeń losowych. Mówimy jednak o bardzo wyjątkowych przypadkach.
Przykład: Rolnik prowadzący działalność gospodarczą nie złożył oświadczenia o podatku z działalności za 2024 r. do 2 czerwca 2025 r., ponieważ nie wiedział, iż taki obowiązek istnieje. Ta okoliczność nie ma znaczenia i nie jest podstawą do przywrócenia terminu. Sąd Najwyższy w wyroku z 9 lutego 2023 r. (III USKP 37/22) wskazał, że nieznajomość przepisów prawa w zakresie tego obowiązku, który wynika z art. 5a ust. 4 i 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, nie może zostać uznana za usprawiedliwiającą przekroczenie terminu na podstawie art. 5a ust. 7 tej ustawy. Ustanie ubezpieczenia następuje z mocy samego prawa i nie jest uzależnione od uprzedniego indywidualnego pouczenia ubezpieczonego przez organ rentowy o obowiązkach wynikających z art. 5a ust. 3 i 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Podstawa prawna:
art. 5a ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz.U. z 2025 r., poz. 197)
obwieszczenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 30 kwietnia 2024 r. w sprawie rocznej kwoty granicznej (M.P. z 2024 r., poz. 337)
