ZUS wydał 15 kwietnia 2025 r. ważną interpretację dotyczącą obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia jednoosobowej działalności w sytuacji pobierania świadczenia pielęgnacyjnego przez opiekuna małoletniego dziecka posiadającego orzeczenie o niepełnosprawności.

Aspekt ubezpieczeń

Prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej wiąże się z obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Taki przedsiębiorca może przystąpić do ubezpieczenia chorobowego na zasadzie dobrowolności (art. 11 ust. 2 ww. ustawy).

W tej sprawie osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą zwróciła się do ZUS z pytaniem, czy słusznie uważa, że fakt pobierania przez nią świadczenia pielęgnacyjnego na małoletnie niepełnosprawne dziecko ma wpływ na obowiązek opłacania składek. Jako własne stanowisko przedsiębiorca wskazał, że jest to okoliczność, która skutkuje brakiem obowiązku ubezpieczeń społecznych z działalności przy jednoczesnym zachowaniu prawa do składek społecznych finansowanych przez organ wypłacający świadczenie pielęgnacyjne.

Prawo do świadczenia

Świadczenie pielęgnacyjne może otrzymać osoba, która sprawuje opiekę nad osobą z niepełnosprawnościami w wieku do ukończenia 18. roku życia. Aby otrzymać to świadczenie, osoba wymagająca opieki musi legitymować się ważnym orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje następującym opiekunom:

matce albo ojcu,
innym osobom, na których zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
opiekunowi faktycznemu dziecka,
rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.

Stanowisko ZUS

ZUS nie zgodził się ze stanowiskiem przedsiębiorcy. Wskazał, że wykonywanie działalności gospodarczej nie stoi na przeszkodzie sprawowania osobistej i stałej opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością. Nie ma jednak znaczenia w kontekście obowiązku ubezpieczeń społecznych z tej działalności.

ZUS odniósł się do art. 6 ust. 2a pkt 1 oraz art. 6 ust. 2b pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tymi przepisami za osobę pobierającą m.in. świadczenie pielęgnacyjne wójt, burmistrz lub prezydent miasta opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy odpowiadającej wysokości pobieranego świadczenia pielęgnacyjnego. Jednak wójt, burmistrz lub prezydent miasta nie opłaca tych składek za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne, jeżeli podlega ona obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów.

Przedsiębiorca argumentował, że mimo prowadzenia działalności nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu, ponieważ jego głównym zajęciem jest sprawowanie opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością, na które pobiera świadczenie pielęgnacyjne. ZUS wskazał jednak, że wspomnianym wyżej innym tytułem dla przedsiębiorcy jest prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. W konsekwencji na przedsiębiorcy ciąży obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Interpretacja ZUS z 15 kwietnia 2025 r., znak DI/200000/43/323/2025.

Podstawa prawna:

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego nie zwalnia przedsiębiorcy z ubezpieczeń w ZUS